Mộc Châu Trail Marathon 2024: Bài Học Về Nỗi Cô Đơn, Nỗi Sợ, và Trải Nghiệm Dòng Chảy

Bạn có thể sẽ bị cười nhạo vì sợ hãi và bi quan, dẫu vậy bạn hãy cảm nhận chúng.

Feb 03, 2024

Vào lúc 9 giờ 30 phút tối thứ bảy cách đây 2 tuần, tôi về tới vạch đích của đường đua giải chạy địa hình ở cự ly 42 KM lần đầu tiên sau hơn 14 giờ đi bộ trong rừng núi Mộc Châu - thị trấn thuộc tỉnh Sơn La, cách Hà Nội 6 giờ đi xe.

Trước ngày đua, tôi đi cà nhắc, ruột gan chộn rộn, bụng đau quặn không rõ nguyên do. Cảm giác hồi hộp giống y như những ngày xưa trước lúc bước vào một kỳ thi quan trọng. Lúc đó, tôi không thể tưởng tượng được rằng mình có thể về đến đích và còn được nhận huy chương. Trải nghiệm này mang lại cho tôi ba bài học quý giá về phát triển bản thân.

Bài học #1: Nỗi cô đơn không thể tránh khỏi trong hành trình phát triển bản thân

Khi ở trên những con dốc, tôi đối diện với nỗi cô đơn đáng sợ nhất của mình.

Tôi phải ra những quyết định nên bước như thế nào, nên hạ trọng tâm ra sao, nên thả lỏng và cẩn thận ra sao để không bị chuột rút. Khi leo dốc, nhất là những đoạn không có nhiều chỗ bám mà tôi thì chỉ còn có một cây gậy, tôi phải quyết định bước đi theo cách mà tôi cảm thấy an toàn nhất. Xung quanh tôi không có ai. Một mình tôi phải dối diện với chính mình, với nỗi sợ, và với những quyết định trong quá khứ và trong hiện tại:

Tôi có đang hối tiếc vì đang ở đây không?
Tôi cần bước tiếp như thế nào? Tôi nên bám vào đâu?
Làm sao để tôi bước đi tiếp, không phải bằng sợ hãi mà bằng sự bình tâm?

Ngẫm lại tôi thấy rằng những khoảnh khắc tự vấn, những nỗi nghi ngờ, và những lúc đau bệnh là lúc mà tôi cảm nhận nỗi cô đơn rõ ràng nhất. Nó dạy cho tôi sự độc lập trong tư duy và hành động. Tôi biết ơn nỗi cô đơn của mình.

Bài học #2: Bạn không vượt qua nỗi sợ bằng cách đi vòng qua nó. Bạn phải đi xuyên qua nó.

Nếu như oán ghét, có lỗi, xấu hổ,... là những cảm xúc thứ cấp mà chúng ta học được trong quá trình sống, thì nỗi sợ và tình yêu là hai trong số những cảm xúc nguyên bản của con người. Nó rất thành thật. Nỗi sợ là một cảm xúc có sức mạnh to lớn, có thể giúp bạn làm được những thứ vĩ đại mà bình thường bạn không ngờ tới.

Đó cũng là lý do vì sao viết nhật ký rất có ích. Bạn cho mình không gian để viết ra những điều ẩn giấu trong phần vô thức của bạn. Nỗi sợ thường ẩn nấp ở đó. Một người dùng của trang nhật ký trực tuyến 750words.com đã viết thế này:

"Thống kê của ứng dụng nói rằng chủ đề của những gì tôi viết là nỗi sợ. Tôi rất hài lòng. Bởi điều đó có nghĩa là tôi đã viết thật lòng mình."

Nỗi sợ ám ảnh bạn nhất cũng là thứ thôi thúc bạn mạnh mẽ nhất.

Ở Mộc Châu, tôi đã có một vài khoảng khắc của nỗi sợ. Một khoảnh khắc đáng nhớ là tại một đoạn dốc toàn cát trơn. Tôi không có chỗ nào để bám vào và leo lên. Một cây gậy đã bị gãy và phải bỏ lại ở Check Point 5. Bên dưới con dốc đầy cát trơn đó là những đoạn đường dốc ngoằn nghèo khác. Tôi đã bật khóc vì cảm giác bất lực.

Một quãng ở gần CP 6, khi chỉ còn vài phút nữa là đến giờ cut-off-time, chân tôi trái căng cứng và bàn chân phải thì phồng rộp, mỗi bước đi là một làn sóng đau đớn bắt đầu từ lòng bàn chân đến cẳng chân và đầu gối. Trống ngực tôi đập liên hồi. Nhịp tim của tôi tăng cao. Nhưng tôi không thể dừng lại. Thời gian đang tính bằng phút. Lúc đó là khoảng 6 giờ 35 phút tối và tôi còn hơn 1 cây số. Một cây số dài như vô tận.

Điều gì xảy ra nếu tôi chỉ về đến CP 6 chậm vài giây và không được đi tiếp? Lúc đó tôi nghĩ tôi không có gì để tiếc về phần mình. Vì dù sao tôi cũng đã định bỏ cuộc ở CP5 sau khi chân phải có dấu hiệu phồng rộp. Nhưng nếu bỏ cuộc hoặc dừng lại nghỉ, tôi sẽ làm ảnh hưởng đến bạn tôi - người có thể đã đi nhanh rất nhiều để về đến đích nhưng lại mắc kẹt với tôi ở đây.

Trong bóng tối vừa đổ ập xuống, tôi gặp lại nỗi sợ hãi hùng của mình. Những con dốc vẫn còn đó, chỉ là giờ tôi không nhìn thấy nó. Tôi không còn cách nào khác. Tôi phải đi xuyên qua nỗi sợ của mình.

Bằng cách này, tôi đã huấn luyện cho bộ não của mình rằng nỗi sợ là một tín hiệu của hành động thay vì của sự trốn chạy. Dĩ nhiên, đây không phải là hành động một cách liều lĩnh mà dựa trên những nỗ lực luyện tập trước đó, những kỹ năng đã được mài giũa, và có sự cân nhắc cẩn thận về mức độ rủi ro.

Ví dụ, thời tiết trong ngày đua của chúng tôi rất thuận lợi. Nếu trời lạnh hơn, có nhiều sương mù, và đường trơn - giống như vào sáng ngay hôm sau ngày đua - thì hành động của tôi có lẽ đã khác. Tôi có thể đã không hoàn thành cuộc đua nếu thời tiết không ưu ái chúng tôi như vậy.

Bài học #3: Trải nghiệm dòng chảy

Dòng chảy (flow state) là trạng thái mà bạn có được khi thoả mãn cả ba điều kiện cốt lõi: mục tiêu rõ ràng, phản hồi tức thì, và cân bằng giữa thách thức và kỹ năng.

Giống như các môn thể thao khác, môn chạy bộ địa hình được thiết kế để người chơi đắm chìm vào trạng thái dòng chảy bởi nó thoả mãn 3 điều kiện kể trên:

#1. Mục tiêu rõ ràng

Chạy hoặc đi bộ về tới vạch đích trước 12 giờ đêm, trong đó bạn phải đảm bảo về tới CP5 trước 4 giờ chiều, và tới CP6 trước 7 giờ tối. Nếu không, bạn sẽ bị loại. Mỗi cột mốc lại có những thử thách về mặt địa hình khác nhau. Ở những đoạn bằng phẳng, bạn có thể tăng tốc để trừ hao cho những đoạn khó hơn và khi trời tối. Như vậy, mục tiêu được chia nhỏ ra cho từng chặng khiến bạn dễ theo dõi và điều chỉnh nỗ lực, đồng thời hỗ trợ bạn về đích đúng giờ. Ví dụ, khi tôi về đến CP6 lúc 7 giờ, tôi yên tâm rằng mình có thể về đến đích trước giờ quy định, miễn là tôi tiếp tục đi, dù chậm.

#2. Phản hồi tức thì

Sau mỗi bước chân, bạn gần vạch đích hơn một chút. Bạn cảm nhận bàn chân tiếp đất mỗi lần tiến thêm một bước về phía trước. Khi bạn đi qua những vùng cảnh quang khác nhau, đó là phản hồi của tự nhiên cho bạn biết rằng bạn đang tiến bộ. Hãy đi tiếp! Phần thưởng là những đồi chè, những ngọn núi nhấp nhô, những bản làng và rừng mận đầy những bông hoa trắng xoá thơm ngào ngạt.

Khi sánh bước cùng một bạn đồng hành khác, bạn biết mình đang đi đúng đường. Bạn nhắc nhở, hỏi thăm, và động viên nhau vượt qua quãng đường còn lại. Những phản hồi giác quan như chân mỏi, miệng khát, bụng đói,... khiến cho hành trình lấp đầy những hương vị không thể nào quên.

#3. Cân bằng về thử thách và kỹ năng

Càng luyện tập, bạn sẽ càng giảm khoảng cách giữa kỹ năng và độ khó của thử thách. Điều này giúp bạn tăng khả năng làm chủ tình hình. Bạn quên thời gian trôi, quên những vấn đề của đời sống thường nhật, bạn quên mất chính mình. Bạn đắm mình hoàn toàn - từ ý nghĩ cho đến hành động - vào từng bước chân. Đi bộ địa hình là một cách cực kỳ sáng tạo trong việc biến một hoạt động hết sức đơn giản là đi bộ trở thành một hoạt động mang lại trạng thái đắm chìm và dòng chảy nhận thức - flow state.

Flow state là trạng thái mà ở đó nhận thức và hành động của bạn hoà làm một, bạn tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ trước mắt, bạn mất cảm nhận về cái tôi, bạn tăng cảm nhận kiểm soát của bản thân đối với hoàn cảnh, và cảm nhận về thời gian của bạn bị bóp méo như một trái bóng hơi, lúc phình lên, lúc xẹp xuống.

Chính trạng thái dòng chảy này có lẽ đã giúp tôi đi hết quãng đường 42km với thể chất giới hạn. Khi trong trạng thái dòng chảy, não bộ của bạn kích hoạt cùng lúc hai hệ thần kinh: hệ giao cảm và hệ đối giao cảm. Hệ giao cảm hoạt động để giúp bạn tập trung giải quyết vấn đề đang gây stress trước mắt. Hệ thần kinh đối giao cảm kích hoạt đồng thời giúp bạn quên đi cơn đau và những áp lực mà stress tạo ra trên cơ thể bạn.

Khi bạn có nhiều hơn hai chỗ đau trên người, nỗ đau nào lớn hơn sẽ chiếm sự chú ý của bạn nhiều hơn và khiến bạn không còn nghĩ đến chỗ đau ít hơn nữa. Cơn đau ở chỗ cũ hình như đã phai nhạt hoặc đã biến mất rồi. Bạn nhận ra rằng mình đã đi được 27km, rồi 42km - điều mà mới hôm qua bạn đã tưởng chừng như là bất khả thi. Bằng cách thần kỳ nào đó mà bạn không hiểu nổi, bạn vẫn bước về phía trước như một chiến binh, với đầy những vết thương.

Lời kết

Thật chẳng vui vẻ gì khi một mình đối diện với nỗi sợ. Trạng thái dòng chảy cũng không đồng nghĩa với hạnh phúc và mãn nguyện trong mọi khoảnh khắc. Nó thậm chí còn đau đớn. Mặc lòng, hãy dám đối diện và hành động để tạo ra nhiều những khoảnh khắc đắm chìm như vậy. Bởi vì bạn sẽ bước ra khỏi dòng chảy không còn là bạn như lúc trước khi bước vào. Cái tôi sau trạng thái dòng chảy là một cái tôi mới: phong phú, sâu sắc, hài lòng, và hạnh phúc hơn.

Cảm ơn bạn đã là một phần của cộng đồng những người học tập suốt đời tại Đông Labs. Nếu bạn thích bài viết này, hãy dành vài phút để:

Giới thiệu cho một người bạn và được tặng một tháng miễn phí tham gia cộng đồng học tập suốt đời tại Đông Labs (trị giá 500.000 VNĐ/tháng).
Đọc các bài viết khác về phát triển bản thân: