Thiền: Thanh Âm Của Im Lặng

có phải chỉ có kẻ lập dị, người điên, hay kẻ lánh đời mới đi học khóa (tu) thiền?

Chào bạn,

Vậy là còn không đầy 3 tháng nữa là hết một năm. Đây sẽ là ba tháng căng như dây đàn của rất nhiều người với đủ thứ các loại báo cáo và kế hoạch cho năm mới. Ở Đông Labs cũng vậy, Yến và mình vừa phác thảo xong roadmap cho năm sau hồi giữa tháng 9, và nhận ra rằng mình … cần một khóa thiền ngay lập tức. Khối lượng công việc trong năm 2026 của mình sẽ tăng trên mọi mặt trận, và không ai biết khủng hoảng sẽ ập đến lúc nào, có khi là mỗi ngày cũng nên :)

Vậy là mình đăng ký ngay một khóa thiền sớm nhất có thể sắp xếp được.

Trong bài viết, khi nói đến lợi ích của thiền, mình sẽ nói chung cho các phương pháp thiền khác nhau; còn khi chia sẻ trải nghiệm cá nhân, mình sẽ nói về những lợi ích mà mình cảm nhận được khi thực hành thiền Vipassana theo truyền thống của thầy Goenka trong ba năm qua. Bài viết này được biên soạn lại từ bài viết về thiền lần đầu đăng trên blog Typeshare của mình cách đây ba năm.

Nhiều người nghĩ thiền là để trốn tránh hay tìm chỗ trú ẩn khỏi cuộc đời.

Nhưng thiền, ít nhất theo cách mình thực hành, không hề làm tâm trí trống rỗng. Nó có thể trở nên vô cùng đau đớn về mặt tinh thần lẫn thể xác. Chuyện có ai đó bưng mặt khóc nức nở hoặc nước mắt lăn dài trên má khi đang ngồi thiền đã từng xảy ra, dù mình chưa từng chứng kiến (vì hầu như toàn phải nhắm mắt để thiền) nhưng đã được nghe kể lại. Còn đau đớn thể xác thì bạn có thể đọc bài bên dưới để hình dung sơ bộ.

Ghi Chép 10 Ngày Vipassana Của Tôi

Mặc lòng, không phải ai cũng thích phương pháp thiền này. Nhưng nếu bạn thấy hợp, thì mình tin rằng, cũng giống như mình, bạn đã tìm thấy một con đường để dẫn dắt hành trình trưởng thành tâm linh rất vững vàng.

Thiền không phải là chạy khỏi thế giới, mà là học cách ở trong thế giới mà không bị cuốn trôi. Mỗi lần bạn ngồi xuống, bạn đang rèn luyện cho tâm trí ba khả năng cơ bản:

• Thay vì phản xạ, bạn quan sát.

• Thay vì phán xét, bạn nhận biết.

• Thay vì phản ứng, bạn hành động.

Nghiên cứu khoa học thần kinh cho thấy thiền chánh niệm giúp tăng khả năng tự điều chỉnh — gồm tập trung chú ý, điều hòa cảm xúc, và tự nhận thức. Thiền còn làm thay đổi cấu trúc và hoạt động của những vùng não chịu trách nhiệm cho tập trung và nhận thức bản thân, qua đó giảm căng thẳng và nâng cao sức khỏe tinh thần.

Những hiệu quả này được ghi nhận ở nhiều hình thức thiền khác nhau, bao gồm thiền chánh niệm, thiền trì chú và các khóa tu truyền thống. Các chương trình can thiệp ngắn hạn và ứng dụng thiền trên điện thoại cũng cho thấy lợi ích đáng kể, dù đôi khi ở mức độ nhỏ hơn.

Bạn có thể thắc mắc rằng vì sao thiền lại có thể giúp chúng ta đạt được những lợi ích về tinh thần và phát triển bản thân như vậy? Để trả lời câu hỏi này, mình sẽ chia sẻ năm điều đã xảy ra với mình khi duy trì thói quen hành thiền đều đặn.

#1: Mở đầu ngày mới với thời gian cho mình.

Thiền buổi sáng ngay khi thức dậy cho phép mình bắt đầu một ngày với thời gian hoàn toàn cho bản thân.

Trong khoảng thời gian đó, thậm chí nếu tâm đi hoang và mình không thể tập trung vào kỹ thuật, thì mình cũng có thể coi thời gian này là một bộ lọc cho những suy nghĩ gây nhiễu. Hoặc, liệu chúng có phải thực sự là kẻ gây nhiễu? Chúng có đang cố nói điều gì về mình mà mình chưa biết không?

Mình có thể suy ngẫm thêm về các ý nghĩ này vào lúc rảnh trong ngày, hoặc, tốt nhất là viết chúng xuống ngay sau giờ thiền kết thúc. Còn nhiệm vụ của mình trong giờ thiền là đưa ý nghĩ trở lại với hơi thở ngay khi phát hiện nó đang chạy lung tung.

#2: Ra quyết định sáng suốt

Giờ thiền sáng cho phép mình có một cái neo an toàn cho cả ngày.

Khoảng yên lặng tuyệt đối ở giữa thời gian ngủ và thời gian thức trong ngày giống như một bộ đệm giúp mình ra các quyết định tốt hơn, làm đúng việc cần làm một cách tập trung. Vì vậy, mình có cảm giác hài lòng với công việc, mặc dù mình ít có vẻ bận rộn hơn trước và có nhiều thời gian chất lượng cho các khía cạnh khác ngoài công việc hơn như sức khoẻ, tình cảm, và sở thích cá nhân. Đó là bởi vì mình chỉ làm những việc quan trọng nhất vào thời điểm phù hợp nhất với mình, thay vì làm mọi thứ đến tay mình hoặc luôn thấy day dứt nếu không làm cho xong (và công việc thì có bao giờ ngơi?).

#3: Tự nhận thức

Sự tồn tại đồng thời của hai giờ thiền vào đầu và cuối ngày hoạt động cùng nhau tạo thành một vòng lặp phản hồi tích cực xung quanh công việc và cuộc sống của mình.

Nếu có điều gì không ổn, mình có thể suy ngẫm trước khi nó sớm bị quên đi trong sự tất bật của đời sống. Bằng cách này, mình sẽ giảm khả năng lặp lại các sai lầm cũ đến mức tối thiểu. Mình cũng có cơ hội làm chậm lại xu hướng nghĩ nhanh cố hữu - vốn xảy ra tự động, tức thì, và thường chịu ảnh hưởng của các thiên kiến và khuôn mẫu tư duy.

#4: Đóng lại một ngày

Giờ thiền buổi tối cho phép tôi có một cảm giác đóng lại một ngày.

Có một số ít ngày mà mình ngồi được một tiếng buổi tối. Giờ thiền dài này cho mình sự yên lặng sâu sắc nhất để có thể bước ra khỏi sự xáo động thường nhật và cho phép tôi nhìn lại ngày của mình từ một góc rộng hơn. Sự yên tĩnh cuối ngày cho mình sự cân bằng để thấy được thực tế của đời sống và để biết mình cần làm gì tiếp theo. Không có sự phán xét mà chỉ có quan sát, việc thực hành giúp mình nuôi dưỡng lòng trắc ẩn với bản thân và với những người khác, và xây dựng sức mạnh cho mình bước tới và làm điều cần làm với tâm trí sáng suốt.

#5: Từ sáng suốt tới trắc ẩn

Thiền mỗi ngày và các suy ngẫm sau giờ thiền giúp mình giải phóng khỏi đầu óc những cảm xúc phát sinh liên tục trong ngày.

Mình cảm nhận rõ hơn bản thân nghĩ gì về một sự việc nào đó khiến mình buồn bực hay vui thích. Mình cũng nghĩ về những người khác. Vì mình nhận thấy bản thân mình rõ ràng hơn - cả những tốt đẹp và những thiếu sót, nên mình cũng thấu hiểu hơn khi nghĩ về những người khác. Trong bài học của Vipassana, thiền sinh được hướng dẫn thiền từ tâm chỉ vào buổi sáng của ngày thứ mười hẳn là có lý do. Chúng ta không thể trắc ẩn với người khác nếu chúng ta chưa hiểu và thương được chính mình.

Lời kết

Càng nghĩ về việc hành thiền, mình càng không muốn bỏ lỡ chúng.

Khi cuộc sống bình lặng và êm đềm, đó là điều kiện tốt để mình xây dựng một thói quen thiền vững vàng. Để rồi, nếu mai kia đời sống ồn ào, nhiễu loạn hơn, các múi cơ của mình đã đủ mạnh để lèo lái con thuyền mình qua cơn bão dữ để đến được với bến bờ của ngày trong bình an.

Mình xin kết bài với câu trích dẫn của bác Nguyễn Tường Bách trong cuốn Đêm Qua Sân Trước Một Cành Mai.

Đường vào đạo có tám vạn bốn ngàn ngõ, thanh âm cũng là đạo.
Trong các loại thanh âm, im lặng là thanh âm vi diệu nhất.

Chúc cho bạn những ngày tháng cuối năm tĩnh lặng, sáng suốt, và an lạc.

🗓️ Notes 2 Life Design

Trong bản tin này, Tiên chia sẻ với bạn những kiến thức về khoa học hành vi, khoa học thần kinh, và tâm lý học ứng dụng để giúp bạn thiết kế một cuộc đời hạnh phúc, ý nghĩa, và sáng tạo, bắt đầu từ hôm nay. Nếu bạn yêu thích bài viết, hãy đăng ký hoặc giúp tụi mình chia sẻ bản tin với ai đó cần.

Nếu bạn yêu thích những bài viết của Đông Labs, bạn sẽ càng hứng thú hơn với cộng đồng những người học tò mò và dũng cảm thử nghiệm cùng nhau qua từng dòng ghi chép. Một số workshop và khóa học sắp diễn ra gồm:

• 4/11: Co-working Session: Thực hành bốn bước tổng kết tuần theo nguyên lý GTD của David Allen với sự dẫn dắt của Đông Labs.

• 11/11 - 16/12: Khóa học Note 2 Life Design do Tiên hướng dẫn, gồm lý thuyết và thực hành ứng dụng ghi chép theo framework DORA để thiết kế một sự nghiệp bền vững và cuộc đời lý tưởng của riêng bạn.