Khóa Học: Ghi Chép Cảm Xúc
và câu chuyện đi tìm kho báu để thiết kế cuộc đời như mơ
Chào bạn,
Đây là bản tin tuần của Đông Labs, nơi Tiên chia sẻ với bạn những kiến thức về khoa học hành vi, khoa học thần kinh, và tâm lý học ứng dụng để giúp bạn thiết kế một cuộc đời hạnh phúc, ý nghĩa, và sáng tạo bắt đầu từ hôm nay. Tuần này, mình kể bạn nghe về một khoá học có ý nghĩa đặc biệt với mình và hành trình đi đến quyết định mở khóa học này tại Đông Labs.
Năm 2021, tôi rơi vào một giai đoạn khủng hoảng trong công việc.
Mọi thứ mà trước đây từng khiến tôi hứng thú - nghiên cứu, giảng dạy, và hướng dẫn sinh viên - bỗng trở thành gánh nặng. Tôi kiệt quệ cảm xúc, chán ghét công việc, và nghi ngờ cả con đường sự nghiệp với ngành tâm lý học mà mình đã theo đuổi với tất cả nhiệt tình của những năm hai mươi.
Trong bế tắc, tôi bắt đầu ghi chép mỗi ngày trên Obsidian. Ban đầu, mục đích của tôi rất thực tế: kiểm kê vốn liếng tri thức tích lũy trong gần một thập kỉ qua để chuẩn bị cho cho cú nhảy tiếp theo.
Nhưng càng viết, tôi càng vỡ ra một điều kì diệu, vượt xa mọi tưởng tượng ban đầu. Tôi cảm tưởng mình như chàng Santiago trong truyện của Paulo Coelho, phát hiện mình sở hữu một kho báu ngay dưới chân, vào chính ngay cái lúc mà tôi bắt đầu mơ về một kho báu ở xứ sở kim tự tháp xa xôi nào đó, mà không hề hay biết.
Tôi đã tìm thấy kho báu của mình.
Lần đầu tiên trong đời, tôi không phớt lờ, đè nén, trốn tránh, hoặc cảm thấy bị nhấn chìm bởi những con sóng triều dâng của cảm xúc thâm trầm bí hiểm. Tôi bắt đầu sử dụng những tình cảm sâu kín nhất trong lòng mình như một lăng kính để soi chiếu từng suy nghĩ, hành động, và quyết định hằng ngày.
Dần dà, tôi nhận ra rằng viết nhật ký cảm xúc không chỉ là chiếc bè cho tôi bám víu trong lúc chấp chới giữa dòng lũ cảm xúc, mà nó còn là một công cụ đắc lực giúp tôi phát triển và kiến tạo một đời sống hài hoà với toàn bộ bản thể con người tôi, dựa vào hiểu biết về những gì thúc đẩy hoặc kiềm hãm tôi, về những gì tốt cho tôi và cho cả những người xung quanh,…
Cảm xúc bên trong, chứ không phải là dòng thác thông tin ngoài kia, mới thực sự là tín hiệu giúp tôi định vị bản thân trong một thế giới luôn thay đổi. Cảm xúc là dữ liệu đáng tin cậy và có giá trị, giúp tôi kiểm chứng các giả thuyết về những giá trị cốt lõi, sứ mạng, tầm nhìn, mục tiêu, và những việc tôi làm hằng ngày, và giúp tôi trả lời câu hỏi: “Mục đích sống của tôi là gì?”.
Cảm xúc chính là kho báu mà tôi đã không biết là mình có.
Hãy nhớ rằng, trái tim của cậu ở đâu, thì tại nơi đó cậu sẽ tìm thấy kho báu của đời mình. (Paulo Coelho)
Ghi chép cảm xúc như một công cụ phát triển bản thân
Cảm xúc thường được xem là thứ bất ổn, thất thường, cần kiềm chế hoặc loại bỏ.
Nhưng tâm lý học hiện đại cho thấy, cảm xúc là dữ liệu quan trọng về cách ta nhìn thế giới, đánh giá trải nghiệm, ra quyết định và hành động. Nói cách khác, cảm xúc không chỉ là phản ứng mà chúng còn là thông tin.
Nếu biết cách lắng nghe, thấu hiểu, và sử dụng cảm xúc, ta sẽ có thêm một công cụ mạnh mẽ để phát triển bản thân. Cũng giống như việc phân tích dữ liệu tài chính giúp một doanh nghiệp tăng trưởng và đi đúng hướng, việc phân tích dữ liệu cảm xúc giúp mỗi người điều chỉnh hành vi, nâng cao năng lực và học hỏi hiệu quả hơn từ trải nghiệm.
Ghi chép cảm xúc như một công cụ thiết kế cuộc đời
Một trong những thách thức lớn nhất của người thiết kế cuộc sống là kết nối giữa tầm nhìn dài hạn và hành động nhỏ hằng ngày.
Ta thường đặt câu hỏi “Mình muốn sống cuộc đời thế nào?” nhưng lại bối rối khi trả lời “Vậy hôm nay, ngay lúc này, mình cần làm gì?”. Ở đây, ghi chép cảm xúc đóng vai trò như một chiếc cầu nối cho các cấp độ trong tháp thiết kế cuộc đời của bạn. Cảm xúc cũng giúp bạn học cách ra quyết định hiệu quả hơn tại mỗi cấp độ.
Mỗi dòng ghi chép cho bạn một cơ hội để dừng lại và quan sát tâm trí của mình tại một thời điểm cụ thể: điều gì khiến bạn hứng khởi, điều gì làm bạn mất năng lượng, điều gì lặp đi lặp lại như một mẫu số chung. Khi những dữ liệu cảm xúc nhỏ này được liên kết lại với các ghi chép ở cấp độ lớn lao hơn như mục đích và giá trị sống của bạn, chúng trở thành cơ hội để thiết kế cuộc đời như ý và không-hoàn-hảo của riêng bạn.
Ví dụ, từ các ghi chép về các giá trị cốt lõi và dữ liệu trong nhật ký hạnh phúc, tôi có thể kết luận với lòng xác tín rằng miễn là trong công việc của tôi có bao gồm viết lách và các cuộc nói chuyện sâu sắc với mọi người mà qua đó chúng tôi cùng nhau tìm thấy mục đích sống, cùng nhau học hỏi và phát triển, và công việc đó cho tôi sự tự do đủ để tôi có nhiều thời gian chất lượng bên gia đình, thì tôi sẽ ổn.
Ghi chép cảm xúc như một công cụ quản trị cảm xúc
Nếu coi cảm xúc như dữ liệu thô thì ghi chép chính là cách bạn xử lý dữ liệu.
Thay vì bị cảm xúc lôi đi trong khoảnh khắc, bạn trải nó ra giấy để quan sát, đặt tên, và phân tích nó như một nhà khoa học. Việc viết xuống tạo ra một khoảng cách an toàn, cho phép bạn hành xử với ít bốc đồng hơn và nhiều chủ động hơn. Nói cách khác, bạn hành động chứ không phản ứng.
Càng viết, bạn càng thấy rõ các chu kỳ, mô thức và điểm kích hoạt cảm xúc của bản thân. Từ đó, bạn học được cách quản trị cảm xúc thay vì bị chúng điều khiển từ trong bóng tối.
Ghi chép cảm xúc và năm trụ cột của trí tuệ cảm xúc
Ghi chép không phải là cách duy nhất để quản lý cảm xúc. Nhưng theo tôi, đó là cách giúp bạn rèn luyện các khía cạnh của trí tuệ cảm xúc một cách đầy đủ nhất.
Người mới bắt đầu học quản lý cảm xúc có thể bắt đầu với các cách dễ hơn và bottom-up hơn như học thở, tập các môn thể chất, học thiền, hoặc viết nhật ký tự do. Tuy nhiên, nếu bạn muốn nâng trình quản lý cảm xúc để đạt được các mục đích phát triển bản thân cao hơn, bạn cần học về cảm xúc và học cách ghi chép có phương pháp.
Mặc dù khái niệm về trí tuệ cảm xúc (Emotional Intelligence) lần đầu được gọi tên bởi nhà nghiên cứu Peter Salovey & John Mayer vào năm 1990, nhưng Daniel Goleman là người đã đem đến danh tiếng cho khái niệm này.
Nếu như EI là kết quả mong đợi, thì ghi chép cảm xúc là phương pháp, và quản lý cảm xúc là mindset bạn cần có. Khi ghi chép cảm xúc, bạn bắt đầu thấy mình trên hành trình rèn luyện năm trụ cột của trí tuệ cảm xúc với những chất liệu cảm xúc trong đời sống của chính bạn, thay vì chỉ học chay.
Lời kết
Sự thật là, ghi chép cảm xúc không phải chỉ là chiếc bè cứu nạn cho những cơn khủng hoảng trong đời bạn. Nó là công cụ thực tế, mạnh mẽ, và bền bỉ để bạn hiểu mình, quản trị bản thân, và dần dần thiết kế cuộc đời theo đúng giá trị cốt lõi. Tuy nhiên, bạn cần có tư duy và phương pháp đúng để có thể làm chủ được công cụ trong tay mình.
Và đó chính là lý do vì sao tôi thiết kế Khóa học Ghi chép cảm xúc tại Đông Labs.
Khóa học kết hợp kiến thức từ khoa học thần kinh và tâm lý học, cùng với thực hành ghi chép để giúp bạn:
Hiểu rõ nguyên lý và cơ chế tâm lý – sinh học đằng sau cảm xúc (để có mindset đúng đắn về quản lý cảm xúc)
Rèn luyện kỹ năng ghi chép cảm xúc theo framework DORA-E (tránh dừng lại ở việc viết để giải quyết cảm xúc mãnh liệt tạm thời)
Gọi tên, phân loại, và đọc hiểu cảm xúc qua lăng kính của khoa học thần kinh hiện đại (và phát hiện ra rằng bạn giàu có hơn bạn nghĩ)
Nhận diện vòng lặp cảm xúc cá nhân và những thói quen cảm xúc vô thức (và tạo những thói quen tốt đi theo bạn cả đời)
Hành động và ra quyết định rõ ràng, vững vàng hơn (dựa vào những giá trị cốt lõi)
Khóa học này dành cho bạn nếu bạn:
Muốn quản lý stress, burnout trong công việc và đời sống.
Quan tâm đến sức khỏe tinh thần và muốn phát triển bản thân.
Có thói quen viết hoặc đang xây dựng thói quen tự nhìn lại.
Làm trong lĩnh vực giáo dục, chăm sóc, lãnh đạo hoặc sáng tạo – nơi hiểu mình để hiểu người khác là kỹ năng cốt lõi.
Nếu bạn từng thấy cảm xúc như một “mớ bòng bong” và chưa biết bắt đầu từ đâu, thì khóa học này có thể là thứ mà bạn đang cần.
Tôi tin rằng, bằng cách học ghi chép cảm xúc, bạn có thể bước ra khỏi vũng lầy hỗn loạn và biến nó thành mảnh đất nuôi dưỡng cho một cuộc sống bình thản, sáng tạo và đầy kết nối.
Rất mong được gặp bạn trong hành trình này.
Cậu sẽ không bao giờ có thể thoát khỏi trái tim mình. Vì vậy, tốt nhất hãy lắng nghe những điều nó muốn nói. (Paulo Coelho)
🗓️ Notes 2 Life Design
Nếu bạn yêu thích những bài viết của Đông Labs, bạn sẽ càng hứng thú hơn với cộng đồng những người học tò mò và dũng cảm thử nghiệm cùng nhau qua từng dòng ghi chép. Một số workshop sắp tới gồm:
Co-working Session (01/09): Thực hành bốn bước tổng kết tuần theo nguyên lý GTD của David Allen dưới sự điều phối của Đông Labs.
Khóa học Ghi Chép Cảm Xúc (từ 9/9 đến 14/10): Lý thuyết và thực hành bốn bước ghi chép để quản lý cảm xúc với framework DORAE cùng cộng đồng dưới sự hướng dẫn của Tiên
"Gọi tên, đọc hiểu cảm xúc... và phát hiện ra rằng bạn giàu có hơn bạn nghĩ" - đây cũng điều em nhận ra khi bắt đầu viết daily note. Rất trông chờ được học cách thực hành ghi chép cảm xúc theo framework cụ thể, đưa ra action và thảo luận cùng mọi người trong khoá học sắp tới.